دوشنبه ۱ آبان ۱۳۹۱ - ۱۶:۴۶
۰ نفر

لیلا خانزاده: دیپلماسی چند جانبه محصول فرآیند خاصی از دیپلماسی است که علی‌رغم اشتراکات فراوان با دیپلماسی دو جانبه، در نحوه شکل‌گیری، فرآیند تصمیم‌گیری، محیط کار، آیین تشریفات، تأثیرپذیری مستقیم از قدرت و محصول نهایی، تفاوت‌های بارزی با دیپلماسی دو جانبه دارد.

globe

این نوع از دیپلماسی عمدتاً برای پاسخگویی به چالش‌های فرامرزی و بین‌المللی ایجاد شده؛‌ چرا که هیچ دولتی به تنهایی قادر به پاسخگویی به همه مشکلات و استفاده از تمام فرصت‌ها نیست.

در واقع شکل‌گیری مفهوم مدرن دولت - ملت بعد از قراداد وستفالی و پذیرش آن در نظام بین‌المللی، نیاز به نظم و امنیت بین‌المللی بعد از منازعات و جنگ‌های متعدد و در نهایت لزوم هماهنگی در امور اقتصادی، اجتماعی و بشردوستانه به دنبال تحولات گوناگون علمی و صنعتی به‌ویژه طی دو قرن گذشته زمینه را برای همکاری‌های چندجانبه فراهم کرده و به رونق گرفتن دیپلماسی چند جانبه منجر شده است.

البته دیپلماسی چند جانبه نیز در سیر خود، رشدی تدریجی داشته و این رشد تدریجی را نیز مرهون پذیرش و تحول اصل حاکمیت در اثر تحولات داخلی اروپا، نیاز به صلح و آرامش پس از جنگ‌های بزرگ، لزوم هماهنگی در مسایل اقتصادی و اجتماعی به جهت رشد صنعت و فناوری در سراسر اروپا و جهان و در نهایت نیاز به ارتباط میان کشورها در این زمینه بوده است.

متخصصان، نویسندگان، سیاستمداران، نمایندگان مجالس و شکل‌دهندگان به افکارعمومی همچون گروههای فشار ملی و جهانی، رسانه‌ها، مطبوعات و سایت‌های اینترنتی، بازیگران عرصه دیپلماسی چندجانبه محسوب می‌شوند که حتی بدون حضور در صحنه نهادهای چند جانبه نیز به ایفای نقش مؤثر پرداخته و در شکل‌دهی به اذهان نخبگان، نمایندگان دولت‌ها، ‌تصمیم‌گیرندگان داخلی و بین‌المللی و نهایتاً افکارعمومی تأثیر بسزایی داشته و از این طریق در نهادهای چندجانبه نقش‌آفرینی می‌کنند.

دیپلمات ها در این نوع از دیپلماسی، زمان اندکی برای تصمیم‌گیری و تولید موضع فوری در تعاملات بین‌المللی دارند و این واقعیت، نوعی توانایی فکری، تحلیلی و عملیاتی را در دیپلماسی چند جانبه اقتضا می‌کند. علاوه براین در این نوع از دیپلماسی امکان رعایت تشریفات متداول در دیپلماسی دو جانبه کمتر بوده و در برخی موارد کاملاً منتفی می‌گردد؛ زیرا هدف تشریفات، تسهیل کار دیپلمات است و تأکید بیش از حد بر آن، مانع کار دیپلمات چند جانبه می‌شود.

هم‌چنین در دیپلماسی چند جانبه، ارتباط به صورت تصادفی در برخوردها یا حین موضع‌گیری در محیط‌های مشترک برقرار می‌شود و به همین دلیل امکان ارتباط میان نمایندگان در این نوع از دیپلماسی افزایش می‌یابد و البته به همان میزان، ‌موقعیت‌ها، فرصت‌ها و چالش‌های آنها نیز بیشتر می‌شود. با این وصف، محیط‌های گوناگونی همچون کنفرانس‌ها، جلسات نهادهای بین‌المللی شامل جلسات بسیار رسمی همچون جلسات سران و وزراء و نیز جلسات کارشناسی، مذاکرات غیر رسمی و هماهنگی‌های محفلی خارج از جلسات و به طور کلی نهادهای چند جانبه و سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای، محیط کار دیپلماسی چند جانبه محسوب می‌شوند.

در واقع شکل‌گیری دیپلماسی چند جانبه با به همراه داشتن الزامات و ضروریات خاص خود و در نتیجه آن، باز کردن در میدان‌های جدید تعامل و به میان کشیدن پای بازیگران جدید و متنوع و حتی مخاطبان نو (افکارعمومی) عرصه جدیدی در حوزه دیپلماسی را به ارمغان آورد که پا به پای رشد تدریجی و گاه شتابناک بازیگرانش، شکل متفاوت‌تری به خود گرفته است.

کد خبر 188689
منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز